โชคชะตาหรือว่าความบังเอิญ - Destiny or Coincidence?

Strangers passing each other at intersections of space-time continuum...
Some call it “chance”, others, “destiny”.
ผู้คนแปลกหน้า สวนกัน ณ ห้วงหนึ่งของเวลา...
บางคนเรียกมันว่า “โชคชะตา” บ้างก็ว่า “ความบังเอิญ”

from People, Places, Faces Album

มันแปลกดีนะ เคยเป็นมั้ย เวลาเรานึกอะไร เห็นหรือรู้คำหรือเรื่องใหม่ๆ ที่ไม่รู้จัก หรือคุยกับใครเรื่องใดเรื่องนึง แล้วจู่ๆ ก็มีอันคอยจะให้เห็นเรื่องๆ นั้น หรือคำๆ นั้นขึ้นมาบ่อยๆ ทีเดียว สองสามวันนี้คุยเรื่อง “หน้าคน” ก็พาให้เห็นอะไรต่อมิอะไรที่เกี่ยวกับหน้าไปหมด

หาอะไรอ่านไปมาเลยพบว่าปรากฏการณ์แบบนี้มีชื่อเรียกด้วยนะ เออ (ไม่น่าเชื่อ และดีใจสุดๆ ที่ได้อ่าน เพราะตัวเองเป็นบ่อยมากกก)

ปรากฏการณ์นี้เรียกว่า “The Baader-Meinhof Phenomenon” หรือ “ปรากฏการณ์บาเดอร์-ไมน์ฮอฟ” ตามเวปไซท์นี้ http://www.damninteresting.com/the-baader-meinhof-phenomenon เค้าบอกว่าสมองของคนเราชอบอะไรที่เป็นแพทเทิร์น และมักจะสามารถจับแพทเทิร์นที่น่าสนใจของสิ่งเร้าที่ผ่านเข้ามาในการรับรู้ของเรา และลืมแพทเทิร์นที่ไม่น่าสนใจ (เรียกว่า Selective Attention) ตัวอย่างเหมือนที่เล่าข้างบน หรืออีกอย่างนึงคือ เวลาที่เรานึกถึงใครอยู่แล้วเค้าก็โผล่ หรือโทรฯมาน่ะ

ปรากฏการณ์นี้จะคล้ายๆ กับทฤษฎีเรื่องความบังเิอิญที่ไม่มีความเป็นเหตุเป็นผลต่อกัน หรือ ซิงโครนิซิตี้ (Synchronicity)  ของ คาร์ล จุง (นักจิตวิทยาชื่อก้องโลกชาวสวิส) โดยพยายามอธิบายความเกี่ยวเนื่องของเหตุการณ์ใดๆ ที่เกิดขึ้นว่านอกจากจะรวมกลุ่มเหตุการณ์เหล่านั้นด้วยความเป็นเหตุเป็นผล (causality) ต่อกันและกันแล้ว ก็ยังสามารถจัดกลุ่มเหตุการณ์เหล่านั้นได้ด้วยความหมายของเหตุการณ์ด้วย (คือหลัก synchronicity นั่นเอง) – ทฤษฎีนี้มีการนำไปเกี่ยวโยงกับ ทฤษฎีสัมพัทธภาพ (Relativity Theory) ของไอน์สไตน์ และ ทฤษฎีกลศาสตร์ควอนตัม (Quantum Mechanics) ของ โวล์ฟกัง เอิร์นส์ เพาลี (Wolfgang Ernst Pauli) ด้วย (เข้าใจเลาๆ ว่า อย่างการอธิบายความบังเอิญนี้ด้วย แนวคิดเรื่อง เอกภพคู่ขนาน หรือ parallel universe เป็นต้น) – ที่มา http://en.wikipedia.org/wiki/Synchronicity

นอกจากนี้ คำศัพท์ ที่เกี่ยวกับเรื่องความบังเอิญนี้ก็ยังมีอีก  อย่างคำว่า

อะโพฟีเนีย (Apophenia) หรือการเห็นความสัมพันธ์ของข้อมูล หรือตัวเลข หรือ สัญญลักษณ์ อย่างเช่น ความเชื่อเรื่องนอสตราดามุส หรือการตีความหมายของโค้ดจากไบเิบิ้ล เป็นต้น – http://www.reference.com/browse/Apophenia

เดชาวู หรือ เดจา วู (Déjà vu) แปลว่า เคยได้พบเห็นมาแล้ว มีที่มาจากนักจิตวิทยาชาวฝรั่งเศส เอมีล บัวรัค(Emile Boirac - 1851–1917) ในหนังสือ L'Avenir des sciences psychiques (อนาคตของวิทยาศาสตร์จิตวิทยา)  อาการเดจาวูคือรู้สึกว่าเหตุการณ์นั้นเคยพบมาแล้ว ทั้งๆที่เพิ่งพบครั้งแรก โดยเราอาจจะคิดว่าเราเพ้อฝันไป  มีการอธิบายว่า เดชาวู เป็นประสบการณ์ทางจิต ที่เกิดได้กับทุกคน และทุกเวลา อาจเป็นอดีตชาติ อาจเป็นโลกคู่ขนาน อาจเป็นพลังจิต หรืออาจเป็นแค่ภาพลวงตาทางสมอง (ที่มา http://www.baanmaha.com/community/thread36616.html)



Have you ever had this experience where you just heard, seen, or thought about some words, phrases, concept and then all of a sudden, those words, phrases or concepts just pop up everywhere right afterwards?  I experience that a lot -- so much so that it feels more than a mere coincidence and most often I merely think of that experience a a "hunch".  But apparently, this phenomenon has a name. Ta da!!! Weird, ha?

According to Alan Bellows of www.damninteresting.com, the phenomenon is called The Baader-Meinhof Phenomenon.  And here's his explanation:

"And you may have heard about it before. In fact, you probably learned about it for the first time very recently. If not, then you just might hear about it again very soon. Baader-Meinhof is the phenomenon where one happens upon some obscure piece of information– often an unfamiliar word or name– and soon afterwards encounters the same subject again, often repeatedly.

Anytime the phrase “That’s so weird, I just heard about that the other day” would be appropriate, the utterer is hip-deep in Baader-Meinhof.Most people seem to have experienced the phenomenon at least a few times in their lives, and many people encounter it with such regularity that they anticipate it upon the introduction of new information. But what is the underlying cause? Is there some hidden meaning behind Baader-Meinhof events?The phenomenon bears some similarity to synchronicity, which is the experience of having a highly meaningful coincidence… such as having someone telephone you while you are thinking about them.

Both phenomena invoke a feeling of mild surprise, and cause one to ponder the odds of such an intersection. Both smack of destiny, as though the events were supposed to occur in just that arrangement… as though we’re witnessing yet another domino tip over in a chain of dominoes beyond our reckoning.

Despite science’s cries that a world as complex as ours invites frequent coincidences, observation tells us that such an explanation is inadequate. Observation shows us that Baader-Meinhof strikes with blurring accuracy, and too frequently to be explained away so easily. But over the centuries, observation has also shown us that observation itself is highly flawed, and not to be trusted. The reason for this is our brains’ prejudice towards patterns.

Our brains are fantastic pattern recognition engines, a characteristic which is highly useful for learning, but it does cause the brain to lend excessive importance to unremarkable events. Considering how many words, names, and ideas a person is exposed to in any given day, it is unsurprising that we sometimes encounter the same information again within a short time. When that occasional intersection occurs, the brain promotes the information because the two instances make up the beginnings of a sequence.

What we fail to notice is the hundreds or thousands of pieces of information which aren’t repeated, because they do not conform to an interesting pattern. This tendency to ignore the “uninteresting” data is an example of selective attention.In point of fact, coincidences themselves are usually just an artifact of perception. We humans tend to underestimate the probability of coinciding events, so our expectations are at odds with reality. And non-coincidental events do not grab our attention with anywhere near the same intensity, because coincidences are patterns, and the brain actually stimulates us for successfully detecting patterns… hence their inflated value. In short, patterns are habit-forming.

But when we hear a word or name which we just learned the previous day, it often feels like more than a mere coincidence. This is because Baader-Meinhof is amplified by the recency effect, a cognitive bias that inflates the importance of recent stimuli or observations. This increases the chances of being more aware of the subject when we encounter it again in the near future. How the phenomenon came to be known as “Baader-Meinhof” is uncertain.

It seems likely that some individual learned of the existence of the historic German urban guerrilla group which went by that name, and then heard the name again soon afterwards. This plucky wordsmith may then have named the phenomenon after the very subject which triggered it. But it is certainly a mouthful; a shorter name might have more hope of penetrating the lexicon. However it came to be known by such a name, it is clear that Baader-Meinhof is yet another charming fantasy whose magic is diluted by stick-in-the-mud science and its sinister cohort: facts.

But if you’ve never heard of the phenomenon before, be sure to watch for it in the next few days… brain stimulation is nice."

Related topics:

Synchronicity

Synchronicity – The Skeptic’s Dictionary – Skepdic.com

Déjà vu

Apophenia

Coincidences: Remarkable or Random?

Whats Wrong with the I Ching? Ambiguity, Obscurity, and Synchronicity